Nagroda Gorbaniewskiej dla Andrei Tompy

Nagrodę im. Natalii Gorbaniewskiej otrzymuje w tym roku Andrea Tompa za powieść Dom kata (Książkowe Klimaty, tłum. Anna Butrym).

Jury nagrody „Angelus” postanowiło uczcić pamięć Natalii Gorbaniewskiej, ustanawiając nagrodę jej imienia. Jest to honorowe wyróżnienie dla jednej z siedmiu książek finałowych, którą wskaże publiczność. Głosowanie odbywa się na stronie internetowej Angelusa.

Pierwszą nagrodę otrzymał w roku 2014 Pavol Rankov. W 2015 roku laureatem został Lucian Dan Teodorovici, w 2016  – Varujan Vosganian.

„Dom kata” to quasi-autobiograficzna powieść, a właściwie zbiór powiązanych ze sobą opowiadań, o doświadczeniach węgierskiej Żydówki, dorastającej w rumuńskim Siedmiogrodzie w czasach dyktatury Ceaușescu. Historie, które przeżywa, są jednocześnie bliskie i dalekie polskiemu czytelnikowi: z jednej strony, poprzez paralelę komunizmu, rozumiemy tło historyczne i wszelkie ograniczenia, jakie reżim wnosił do życia przeciętnych obywateli, z drugiej jednak odkrywamy, jak spotęgowane piętno odcisnął na losach bohaterki fakt przynależności do pogardzanej mniejszości narodowej. Ta węgierska mniejszość, co ważne, przez kilkaset lat stanowiła na tych terenach większość, a język węgierski był językiem urzędowym. Dom kata uświadamia, że czasem historia nie daje nam wyboru i musimy dorosnąć szybciej niż inni.

Andrea Tompa urodziła się w 1971 r. w Kolożwarze (Cluj-Napoca, Rumunia), od 1990 r. mieszka w Budapeszcie. Studiowała filologię węgierską i rosyjską na stołecznym Uniwersytecie im. Loránda Eötvösa, gdzie doktoryzowała się z literatury rosyjskiej. Jest zastępcą redaktora naczelnego czasopisma „Teatr”, krytykiem teatralnym, adiunktem na Uniwersytecie Teatralnym i Filmowym w Kolożwarze, redaktorem licznych publikacji związanych z historią teatru, a także prozatorką i tłumaczem literatury pięknej. W 2010 r. za książkę Dom kata została odznaczona nagrodą dla debiutu literackiego przez Siedmiogrodzką Fundację dla Literatury Węgierskiej.W 2013 r. opublikowano jej drugą opowieść Na waleta – Dwoje lekarzy w Siedmiogrodzie. W tym samym roku została laureatką nagrody im. Pála Békésa za stworzenie w obu powieściach nowego rodzaju sagi rodzinnej, wplecionej w wątki historiograficzne dwudziestowiecznego Kolożwaru. 17 października 2014 r. otrzymała nagrodę im. Tibora Déryego za wyjątkowe zasługi dla węgierskiej literatury, została odznaczona także prestiżową nagrodą im. Sándora Máraiego w 2015 roku. Obie powieści Tompy cieszą się zarówno uznaniem krytyków literackich, jak i czytelników.