Pisanie przeszłości

W wydawnictwie Universitas ukaże się książka Jakuba Padewskiego „Pisanie przeszłości. Pamięć i historia w twórczości Ryszarda Kapuścińskiego”. 

Rozważania Jakuba Padewskiego można zaliczyć do nurtu badań ogarnianych zbiorową nazwą kulturowej teorii literatury, w tej mierze przynajmniej, w jakiej jest ona aplikowaniem literaturze kluczowych kategorii badań kulturoznawczych, (…) – a więc konceptualizacji lokujących wypowiedź literacką na terytorium kultury, jako jej przedmiot, i jako jeden z kulturowych porządków.

W przypadku książki Padewskiego taką literaturą, której coś bywa aplikowane, są reportaże/eseje Ryszarda Kapuścińskiego, a kategoriami, które się im aplikuje, z dużym zresztą nakładem pomysłowości i erudycji metodologicznej, są kluczowe elementy teorii narratywizmu historycznego, głównie w jego postaci rozwiniętej przez Haydena White’a i Franka Ankersmita (…).

Ryszard Kapuściński urodził się 4 marca 1932 roku w Pińsku, na Polesiu (dzisiejsza Białoruś). W latach 1952 – 1956 studiuje na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Po studiach powraca do „Sztandaru Młodych” (pisał tam będząc jeszcze przed maturą). Praca w gazecie była prawdziwą szkołą dla pióra młodego i zdolnego dziennikarza. Już wtedy zauważono jego zdolności reporterskie. Jego reportaże z Nowej Huty bardzo podobały się ówczesnym władzom ( w nagrodę otrzymuje Złoty Krzyż Zasługi). Wkrótce po tym zostaje wysłany w podróż do Pekinu. Powraca jednak przedwcześnie (zamieszki w 1956), manifestując w ten sposób solidarność z redakcją „Sztandaru Młodych”. Zostaje ukarany wydaleniem ze „Sztandaru”.

Na portalu kapuscinski.info czytamy: „Wkrótce po tym zostaje redaktorem działu krajowego w „Polityce”. Tygodnik zapewnia mu warsztat pracy, Kapuściński dużo podróżuje, pisze. Jego reportaże krajowe zapewniają mu wielką popularność. Prawdziwą sławę przynoszą mu jednak relacje z ogarniętego wojną domową Konga w 1958 roku. Podróż do Afryki prawdziwie rozbudziła zamiłowania reporterskie Kapuścińskiego, zaczął On rozumieć, że to co szczególnie Go interesuje to: ” zafascynowanie krajami budzącymi się do życia, nowymi kontynentami, gdzie wszystko dopiero staje się, gdzie nędza i głód splatają się z nadziejami na lepsze jutro”.

Debiut literacki reportera to „Busz po polsku” z 1962 roku – czyli cykl reportaży o tematyce krajowej. Kolejne książki to m.in. „Chrystus z karabinem na ramieniu” (1975) i „Wojna futbolowa” (1978). Kapuściński jest niezwykle ruchliwy, nie potrafi ustać w miejscu, ciągle szuka tematów. Pobyt w Ameryce Południowej przerywa wyjazdem do Polski, aby po paru miesiącach znowu powrócić do Meksyku. W 1974 odwiedza Azję i Afrykę, w 1975 Bliski Wschód, w latach 1975/1976 – Angolę, co ma wyraz w książce „Jeszcze jeden dzień życia” (1976). Szczególnie ważne książki związane z tym okresem to „Cesarz” (1978) i „Szachinszach” (1982) . W książkach tych, Kapuściński zaskoczył wszystkich sposobem przedstawienia reportażu. Łącząc cechy reportażu z powieścią, dał się poznać jako doskonały pisarz. Książki te odbiły się światowym echem przynosząc laury uznania dla pióra Kapuścińskiego. Szczególnie głośno mówiono o „Cesarzu”, książka ujawniającej kulisy dworu cesarza Hejle Sellasje. Postać cesarza obnaża powszechne mechanizmy porządku totalitarnego. Wysoki poziom książki odzwierciedlony został w trzydziestu przekładach językowych (m.in. na japoński i perski). Adaptacja teatralna z 1979 roku wywołała zachwyt w Toronto, Amsterdamie, Oslo, Budapeszcie.

W 2004 roku ukazały się Podróże z Herodotem zaś w 2006 tomiki poezji Prawa natury Ten inny.

Ryszard Kapuściński zmarł 23 stycznia 2007 roku.