Finałową listę tytułów nominowanych do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus 2024 poznamy we wrześniu, tymczasem przez dwa wakacyjne miesiące będziemy przybliżać 14 książek, które znalazły się na długiej liście. Dziś prezentujemy powieść austriackiej pisarki Moniki Helfer pt. „Hałastra” (Wydawnictwo Filtry) w przekładzie Arkadiusza Żychlińskiego.

O książce:

Urodzona na austriackiej prowincji Monika Helfer otwiera wydaną w 2020 roku „Hałastrą” autobiograficzny tryptyk rodzinny, w jakim przygląda się własnym korzeniom. Autorka cofa się w czasie do września 1914 roku, czyli wybuchu Wielkiej Wojny, która naznaczyła początek małżeństwa jej dziadków. To ich głównie dotyczy ta historia, utkana z rodzinnych przekazów, domysłów, pytań i wątpliwości. Najłatwiej byłoby przyporządkować tę prozę do popularnego dziś gatunku autofikcji, ale Monika Helfer tka tu literaturę par excellence, której stawką nie jest zrelacjonowanie osobistego życia, lecz uniwersalna opowieść o człowieczeństwie. „Może było właśnie tak. A może nieco inaczej” – zdaje się mówić Helfer opisująca swoich bohaterów ze współczuciem i taktem, jakich mógłby się od niej uczyć niejeden czuły narrator i niejedna czuła narratorka. Wyjątkowość „Hałastry” tkwi właśnie w jej tonie, z jednej strony sprawozdawczym i nieuzurpującym sobie prawa do wszechwiedzy o bliźnich, z drugiej wrażliwym na coś, co tłumacz tej powieści, Arkadiusz Żychliński, określił w posłowiu jako mikroemocje.
Helfer to literacki Vermeer: maluje swój świat z półcieni, drobnych gestów, spojrzeń i milczenia. Nie ma w tej literaturze ideologii ani niczego, co mogłoby podpadać pod jakąkolwiek hasłowość myśli i uczuć, wszystko jest niejednoznaczne, niedopowiedziane, wskazujące, że każdy z nas jest tajemnicą, ale odsłaniające też oczywistą prawdę, o której czasem zapominamy, że w tajemnicy tej nie ma niczego tajemniczego: wszyscy jesteśmy podobni i wszyscy najbardziej potrzebujemy miłości.
Książka stała się w Austrii bestsellerem, a samej autorce, cenionej wcześniej przez grono wtajemniczonych,
przyniosła międzynarodowy rozgłos.

O autorce:

Monika Helfer urodziła się w 1947 roku w austriackim Vorarlbergu. Opublikowała wiele powieści,
opowiadań, sztuk teatralnych i książek dla dzieci. Prawdziwy rozgłos – zarówno uznanie krytycznoliterackie, jak i sukces czytelniczy – przyniosła jej wydana w 2020 roku mikropowieść „Hałastra”. Za swoją twórczość Helfer otrzymała m.in. Austriacką Nagrodę Literacką, szwajcarską Nagrodę Miasta Solothurn oraz Nagrodę im. Johanna Petera Hebla. Jej powieści „Schau mich an, wenn ich mit dir rede” [Patrz na mnie, kiedy do ciebie mówię] i „Vati” [Tato] nominowano w latach 2017 i 2021 do prestiżowej Niemieckiej Nagrody Książkowej. Za „Hałastrę” autorka otrzymała Literacką Nagrodę Schubarta. Prywatnie żona Michaela Köhlmeiera, uznanego pisarza i intelektualisty austriackiego.

O tłumaczu:

Arkadiusz Żychliński – filolog, komparatysta, tłumacz z języka niemieckiego. Profesor w Instytucie Filologii
Germańskiej Uniwersytetu im Adama Mickiewicza w Poznaniu. W kilku opublikowanych książkach rozwija
projekt autorskiej komparatystyki literackiej w zakresie dotyczącym rozwoju i przemian najnowszej literatury światowej. Admirator czytania w ruchu – po odkryciu tej osobnej przyjemności znacznie zintensyfikował własne aktywności ruchowe. Wybrane przekłady: Uwe Timm, „Na przykładzie mojego brata”; Carl Schmitt, „Rozmowa o władzy”;Alexander Kluge, „Nalot na Halberstadt 8 kwietnia 1945”; Harald Jähner, „Czas wilka. Powojenne losy Niemców”; Peter Sloterdijk, „Gniew i czas”; Lukas Bärfuss, „Koala”.