Finałową listę tytułów nominowanych do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus 2020 poznamy we wrześniu, tymczasem przybliżamy 14 książek, które znalazły się na długiej liście. Dziś – Stany uprzywilejowane Marcina Polaka, zbiór opowiadań opublikowany przez Wydawnictwo OD DO.
O książce: Opowiadania Marcina Polaka dotyczą spraw najważniejszych – sensu (czy raczej braku sensu) życia, nieuchronności śmierci i sposobu, w jaki z tymi bolączkami radzi sobie kultura. Ani na moment nie rezygnując z podniosłego tonu, autor wykorzystuje siłę makrorealizmu, niejednokrotnie przekraczając warstwę fabularnej rzeczywistości i ochoczo sięgając po ironię oraz elementy surrealistyczne. Głównym bohaterem zbioru opowiadań jest mężczyzna bez imienia i bez wyraźnych cech charakteru – chciałoby się powiedzieć za Musilem: człowiek bez właściwości. A jednocześnie człowiek-kameleon, który usiłuje dopasować się do otoczenia, żyć życiem zaplanowanym przez innych, dostosować się do norm społecznych, uśrednić się. Buntuje się wewnętrznie wobec tych kolein, ale w nie wpada, choć nie czerpie z tego satysfakcji. Na pierwszy plan wydobywają się tutaj rozważania filozoficzne oraz przedstawienie życia jako pasma udręk, w którym prym wiedzie bezrozumne społeczeństwo. To właśnie polskość jest główną zmorą bohaterów tych opowiadań. Bezimienni bohaterowie stają się autobiograficzną emanacją samego autora, który zmyślnie wykorzystując osobliwość swojego nazwiska, nadaje swoim postaciom tyleż rysy osobiste, co narodowe. Kolejne opowiadania są jawnie autobiograficzne, a powtarzalność bohaterów każe traktować je jako cykl opowieści o przygodach człowieka poczciwego w mało poczciwym kraju. Przy czym są to przygody – na pierwszy rzut oka – mało oryginalne. Drapanie się po głowie, czytanie książki, zdobywanie górskiego szczytu, wakacje spędzane w nadmorskim kurorcie. Za każdym jednak razem pozorna nieefektowność fabularna ustępuje miejsca niezwykłej rozpiętości tematycznej przekazywanej w warstwie dialogowej lub w monologu wypowiedzianym. Toczą się tutaj prawdziwe dysputy filozoficzne, roztrząsany jest problem miałkości życia (zwłaszcza w Polsce), każde opowiadanie staje się intelektualnym/inteligenckim agonem.
O autorze: Marcin Polak – ur. w 1979 r. w Tarnobrzegu, uczęszczał do XV Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Krakowie, gdzie zdał maturę (1999). Rozpoczął studia medyczne na Wydziale Lekarskim Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, lecz po trzech latach porzucił je na rzecz studiów filozoficznych. Po pięciu latach uzyskał tytuł magistra filozofii i rozpoczął studia doktorskie na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Papieskiego w Krakowie. Po upływie czterech lat obronił doktorat i uzyskał tytuł naukowy doktora filozofii. W roku 2013 ukazała się pierwsza książka jego autorstwa: Urojone-nic. Postmodernistyczna metafizyka Stanislasa Bretona. W kolejnych latach ukazały się dwie następne jego książki: Trauma bezkresu. Nietzsche, Lacan, Bernhard i inni (2016) oraz Medytacje o ostatniej filozofii (2018). W grudniu 2019 roku nakładem łódzkiego wydawnictwa OD DO ukazał się jego debiut beletrystyczny, Stany uprzywilejowane. Pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim jako wykładowca akademicki. Od 2017 roku współzałożyciel i redaktor magazynu internetowego „Nowa Orgia Myśli”. Jest ojcem Mateusza, Miłosza i Marysi. Miłośnik świętowania.