Bruno Schulz i psychoanaliza

Już za dwa dni w Instytucie Mikołowskim spotkanie z Pawłem Dyblem związane z promocją jego najnowszej książki –
Mesjasz, który odszedł. Bruno Schulz i psychoanaliza (wyd. Universitas, Kraków, 2017)
połączone z wernisażem wystawy autorstwa Zbigniewa Milczarka Zainstalowani na wieczność – Bruno Schulz i Drohobycz. Prowadzenie Maciej Melecki i Krzysztof Siwczyk.

 
Twórczość Brunona Schulza stanowi osobliwą wersję Freudowskiego „romansu rodzinnego”, w którym figura Ojca, reprezentanta biblijnego Prawa, utraciła centralne znaczenie na rzecz figur kobiecych – Adeli, Bianki i Matki. Zmiana nie polega jednak na tym, że kobiety stały się teraz podmiotem Prawa, ale na tym, że Prawo stało się parodią siebie. Okazało się ono w rękach kobiet Prawem pozorowanym, które nastawione jest na poniżanie męskiego podmiotu. Wynika to stąd, że pozycja kobiet w roli podmiotu Prawa została im narzucona przez Józefa/Brunona, który w ten sposób próbuje ratować swój świat bez Ojca. Ta strategia ma jednak swoją cenę. Jest nią permanentne nicestwienie Schulzowskiego świata prozy. W degradacji roli Ojca zawiera się zarazem klucz do objaśnienia masochizmu i fetyszyzmu Józefa/Brunona. Jest ona równoznaczna z degradacją świata męskiego. To świat w stanie rozpadu, w którym cały byt odchodzi w nicość. Wraz z nim w nicość odchodzi Bóg tego świata, a zarazem jego Mesjasz. Czekanie na niego stało się obsesyjną czynnością natrętną, pustym teatralnym gestem, który przesłania poczucie opuszczenia przez sacrum i skrajną rozpacz. Ta propozycja lektury dzieła Schulza staje w poprzek utrwalonej u nas tradycji interpretacyjnej, w której upatruje się w nim dzieło „radosne”, pełne cudów i tajemnej magii oraz świetlistości i słońca. Tymczasem w świecie prozy drohobyckiego pisarza rządzi niepodzielnie Tanatos. To świat wychylony ku śmierci i skazany na zagładę. Podobnie jak świat Kafki, nie może być on zbawiony.
 
Andrzej Zieniewicz” „Czytanie książki Pawła Dybla jest przeżyciem intelektualnym, co należy rozumieć nie jako konwencjonalny wyraz uznania ani egzaltację zaciekawienia – lecz jako sens obcowania z czymś wymykającym się zaszufladkowaniu. Książka bowiem mówi zarówno rzeczy „heretyckie”, jak i podstawowe, jest zasadniczo nowa, a wszak w lekturze odbierana jako od dawna „prosząca się” o napisanie, wreszcie jej psychoanalityczne rozpoznanie Schulza-człowieka wchodzi, można tak powiedzieć, w wielostopniową polemikę z utrwalonymi w literaturoznawstwie wizerunkami Schulza-artysty”.
 
Paweł Dybel- Pracuje w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie oraz na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie jako profesor zwyczajny. Główne obszary jego badań to psychoanaliza, hermeneutyka, post-strukturalizm, filozofia polityczna, literatura współczesna. Stypendysta Fundacji im. Alexandra von Humboldta, Thyssen Stiftung, DAAD, DFG, The Mellon Foundation, The British Academy i Fundacji Kościuszkowskiej. Prowadził m.in. wykłady i seminaria na uniwersytetach w Bremie, Berlinie, Siegen, Manchesterze, Londynie i Buffalo. Trzykrotnie nominowany do Nagrody im. Jana Długosza. Najbardziej znane publikacje: Ziemscy, słowni, cieleśni. Szkice o współczesnej polskiej poezji (1988), Dialog i represja. Antynomie psychoanalizy Zygmunta Freuda (1995), Freuda sen o kulturze (1996), Granice rozumienia i interpretacji. O hermeneutyce Hansa-Georga Gadamera (2004), Zagadka „drugiej płci”. Spory wokół różnicy seksualnej w psychoanalizie i w feminizmie (2006), Okruchy Psychoanalizy (2007), Dylematy demokracji (2015),  Psychoanalytische Brocken.  Philosophische Essays (2016), Psychoanaliza – ziemia obiecana? (2016).
 
Zbigniew Milczarek – pasjonat i kolekcjoner twórczości Brunona Schulza, pisarz i nauczyciel języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 13 w Tomaszowie Mazowieckim.