Ziele na kraterze

Drugi tom z serii dzieł Melchiora Wańkowicza (Prószyński) zawiera równie słynną „rodzinną” beletrystykę pisarza oraz unikatowy zbiór listów, jakie Wańkowicz wymieniał z obiema córkami – Krystyną i Martą. 

„Szczenięce lata” opisują nieistniejący już świat dworów na Kresach. Ta prawdziwa gawęda, pisana piękną polszczyzną, jest kopalnią wiadomości na temat ówczesnych zwyczajów i tradycji.

„Ziele na kraterze” zajmuje szczególne miejsce wśród książek Wańkowicza, nie tylko ze względu na zawarty w niej zapis osobistej tragedii pisarza, który stracił w Powstaniu Warszawskim ukochaną córkę Krystynę. Ta książka ma dużo głębsze przesłanie – jest afirmacją życia, rodziny i miłości.

„Ojciec i Córki – korespondencja” to zbiór listów, jakie Melchior Wańkowicz wymieniał z córkami (Martą i Krystyną) w latach 1921-1941. Z ich treści wyłania się obraz skomplikowanych relacji rodzinnych Wańkowiczów. Korespondencja ta jest też bezcennym i fascynującym uzupełnieniem zarówno „Ziela na kraterze” jak i „Szczenięcych lat”, które należą do najpopularniejszych i wielokrotnie wznawianych utworów pisarza.

Piotr Kępiński: Co zachwyca i wybija się na pierwszy plan w jego książkach – to po pierwsze jakość języka: mięsistego, klarownego i zindywidualizowanego. Po drugie: akcja, która jest zawsze misternie skonstruowana. Po trzecie wreszcie: klimat, który Wańkowicz potrafił wyczarować jak rasowy gawędziarz z Kresów.

Anna Bernat: Wańkowicz cenił humor jako materię literacką. Uważał, że czytelnika bądź słuchacza należy „odśmiać”, czyli pozwolić mu co jakiś czas na głębszy oddech, na odpoczynek, na śmiech. Anegdoty, zabawne dygresje, żarciki, przekora, owe, jak je nazywał, „witaminy humoru” są stale obecne w „Szczenięcych latach”.

Aleksandra Ziółkowska-Boehm: Wańkowicz w „Zielu na kraterze” z wielką atencją i pietyzmem pokazał lata okupacji niemieckiej w Polsce oraz cierpienie matki po stracie córki w Powstaniu Warszawskim (te fragmenty książki należą do jednych z najbardziej przejmujących obrazów ludzkiego bólu). Autor, który był poza krajem w czasie II wojny światowej, potrafił z wielkim literackim kunsztem odtworzyć atmosferę powstańczych dni walczącego miasta. Po ukazaniu się w kraju „Ziela na kraterze” w 1957 roku czytelnicy dziennika „Życie Warszawy” uznali tę książkę za najlepszą publikację poświęconą powstańczej Warszawie.