„Nie wierz nikomu” Stanisława Czycza

5 grudnia nakładem Korporacji Ha!art ukaże się Nie wierz nikomu Stanisława Czycza – historia młodego robotnika w stalinowskiej Polsce. Naktórą składają się dwa utwory pisarza: zrekonstruowana z odnalezionych zapisków Baza oraz fragmenty nigdy niepublikowanej Nadbudowy.

Powieść o okresie stalinizmu napisana z perspektywy klasy robotniczej. Przez wielu uważana za summę okresu komunizmu w Polsce. Dzieło o wymowie antyreżimowej, w pierwszym wydaniu okaleczone przez cenzurę. Autor edycję z 1987 roku uznał za niepełną – przyjaciołom rozdawał egzemplarze książki z doklejkami i dopiskami. Dzięki literackiemu śledztwu edytorzy zrekonstruowali autorską wersję tekstu.

Baza Czycza miała kontynuację w postaci nigdy niepublikowanej Nadbudowy. Obecne wydanie oferuje kilkadziesiąt stronic legendarnego drugiego tomu po raz pierwszy podawanego do druku z brulionów odnalezionych w domowym archiwum pisarza.

Stanisław Czycz  (1929–96) to niemal zapomniany eksperymentator i wielkie outsider polskiej literatury. Wkroczył do niej  efektownie i skandalicznie zarazem. Najpierw  chcąc zapisać się do ZLP przyniósł wiersze zakazanego wówczas w Polsce Miłosza i przedstawił je jako swoje. Jego faktyczny debiut był już jak najbardziej poważny i wręcz legendarny. Debiutował w 1955 w  słynnej „Prapremierze pięciu poetów” na łamach krakowskiego „Życia Literackiego”, kiedy wraz z nim  w polskiej poezji zaistnieli  Miron Białoszewski, Zbigniew Herbert, Bohdan Drozdowski i Jerzy Harasymowicz .Opublikował wówczas wiersze Gdybym żył w roku 1883… i Szczur, poetę rekomendował Ludwik Flaszen.

Wydał  jedynie dwa tomy poetyckie Tła (1957) i Berenais (1960).

Bardziej był znany jako prozaik, autor słynnego opowiadania And o ostatnich chwilach życia swojego przyjaciela Andrzeja Bursy. Tym opowiadaniem zadebiutował w 1961 roku w „Twórczości” . Jego prozatorski debiut był równie efektowny  jak ten wcześniejszy –  poetycki . Tekst  debiutanta  ukazał się z komentarzem samego redaktora naczelnego pisma Jarosława Iwaszkiewicza. W rozszerzonej wersji zostało ono opublikowane w jego pierwszym tomie prozy Ajol (1967). Wydał jeszcze dwa tomy opowiadań Nim zajdzie księżyc (1968,) i Nie wiem co ci powiedzieć (1983) oraz dwie powieści Pawana (1977) i  Nie wierz nikomu (1987). W 1996 roku ukazała się ostatnia książka Czycza, tom Ajol i Laor, zawierający opowiadania z Ajola, w wersji zmienionej przez autora. Na podstawie jego drugiego tomu opowiadań Andrzej Barański zrealizował w 1991 roku film Nad rzeką, której nie ma.

Stanisłąw Czycz  całe swoje życie spędził na marginesie . Powodem tego była jego legendarna bezkompromisowość ale też fakt, że przez lata zmagał się z chorobą nowotworową i ciężką depresją. Pisał  i publikował rzadko. Mimo, że był jednym z najbardziej oryginalnych polskich pisarzy został niemal zupełnie zapomniany. Dopiero w ostatnich latach jego twórczość zaczęła powracać do obiegu czytelniczego dzięki determinacji środowiska Ha!artu