Polecamy znakomitą książkę Magdaleny Grochowskiej, „Strzelecki. Śladem nadziei”. Seria „Autorytety”. Warszawa, Świat Książki.
O książce pisze w „Zeszytach Literackich” Barbara Toruńczyk: „Autorka, znana i ceniona z niestrudzonej pracy archiwistki i reporterki oraz zdumiewającego talentu portrecistki cieniującej ludzkie charaktery i ich wplątanie w historię, kreśli sylwetkę Jana Strzeleckiego. Tym razem w centrum jej stałego zainteresowania losem polskiej inteligencji XX wieku jest lewica socjalistyczna. Strzelecki — socjalista z miłości do ludzi, obdarzony darem litości i współczucia, w swoich odruchach moralnych chrześcijanin z epoki ewangelistów (bo są dla niego równie naturalne, co domagające się spisania i intelektualnego ujęcia, a także urzeczywistnienia własnym sposobem życia i walki) — tworzy most łączący socjalizm z personalizmem rozkwitającym na Zachodzie i w krajowych oazach światłego katolicyzmu.Z myśli Stanisława Brzozowskiego, przeżytej dogłębnie, czerpie nakaz poświadczania poglądów czynem. Podczas okupacji w podziemiu, żołnierz Socjalistycznej Organizacji Bojowej podległej Armii Krajowej, jednocześnie od 1941 w samokształceniowej grupie niezależnych niekomunistycznych socjalistów, akolitów przedwojennego Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Od stycznia 1942 wydają pismo ,,Płomienie”, od końca 1943 — również bardziej literacką ,,Drogę”. Politycznie związani z PPS WRN. Dyskutują, kształcą się na nielegalnych kompletach uniwersyteckich, publikują, walczą. I kolejno giną, ostatni z nich w powstaniu warszawskim. Te przejścia naznaczą Strzeleckiego na zawsze. W portfelu stale będzie nosił fotografie poległych przyjaciół — swojej pierwszej miłości Ewy Matuszewskiej, Karola Lipińskiego, Ewy i Janka Pohoskich oraz Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.
Odtąd będzie unikał konfrontacji z nagą siłą. Będzie wierzył w możliwość porozumienia w świecie nasyconym wartościami. Można go uznać za twórcę lewicowej rewizji metody rewolucji i przemocy. Za ojca szkoły dialogu i negocjacji, poszukującej rozwiązań pośrednich. Za prekursora metody przeciwstawiania się opresji dyktatury drogą ewolucji i wierności wartościom. Propozycje te tuż po wojnie zawarł w programie ,,socjalizmu humanistycznego”.
Ujęcie Grochowskiej jest barwne, żywe, ujmuje wielostronnością spojrzenia i głębokim rozumieniem bohatera. W trakcie lektury pozostawałam pod wrażeniem trafnego doboru rozmówców, gdy chodziło o sprawy historii i polityki. Podziwiałam przenikliwe charakterystyki Strzeleckiego, jego przekonań i poczynań w ujęciu Jerzego Jedlickiego, Adama Michnika, Andrzeja Mencwela, Krzysztofa Pomiana. Strzeleckiego rozpoznajemy takim, jakim był dla nas, którzyśmy go znali”.
Jan Strzelecki urodził się w 1919 w Warszawie, zmarł w 1988 tamże.1937-1939 student prawa na Uniwersytecie Warszawskim i pracownik redakcji „Orka na Ugorze”. 1939-1940 w Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej. 1940-1944 student filozofii i socjologii na tajnym Uniwersytecie Warszawskim, redaktor „Płomieni” i „Młodzieży Socjalistycznej”. Od 1943 w PPS-WRN, żołnierz AK. W 1943 aresztowany przez Gestapo … Uczestnik powstania warszawskiego. 1945-1947 asystent na Uniwersytecie Łódzkim; 1945-1952 na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1946 aresztowany na kilka tygodni pod nieprawdziwym zarzutem przynależności do Zrzeszenia WiN. 1946-1948 członek PPS, przewodniczący Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. 1948-1979 w PZPR, usunięty za działalność opozycyjną. W 1952 roku usunięty z UW. 1957-1988 pracownik Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, 1984 habilitacja. 1958-1959 na stypendium Fundacji Forda w USA. W 1968 uczestnik protestów przeciwko polityce władz wobec środowiska akademickiego. 1969-1981 członek Komitetu Badań i Prognoz PAN „Polska 2000”. Od początku lat 70. współpracownik opozycyjnych środowisk o proweniencji katolickiej; w 1977 wykładowca Uniwersytetu Latającego, a od 1978 TKN. W 1978 współorganizator Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość”.
13 XII 1981 – 24 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Warszawie-Białołęce i Strzebielinku k. Wejherowa, zwolniony ze względu na stan zdrowia. .. W 1985 uczestnik prac nad przygotowaniem niezależnego raportu ekspertów „Polska pięć lat po Sierpniu”, zamówionego przez Lecha Wałęsę. 31 V 1987 w gronie zaproszonych przez Lecha Wałęsę 63 intelektualistów – sygnatariuszy dokumentu określającego podstawowe cele polskiej opozycji.
W latach 80. prześladowany przez SB: inwigilacja, pogróżki. 29 VI 1988 ofiara brutalnego napadu (okoliczności niewyjaśnione na procesie rzekomych sprawców), w wyniku czego zmarł.