Na Węgrzech ukazała się książka Joanny Bator „Chmurdalia” (w węgierskim tłumaczeniu: Homokfelhő), w przekładzie Pétera Hermanna.
W 2009 Joanna Bator opublikowała Piaskową Górę – niezwykłą powieść o narodzinach i rozpadzie społeczeństwa socjalistycznego, którym rządziła zasada identyczności. Chmurdalia – ciąg dalszy tamtej historii – opowiada o świecie, w którym życie rozwija się dzięki różnicom.
Piaskową Górę kończyła scena wypadku samochodowego, któremu ulega Dominika Chmura – świeżo upieczona maturzystka. Dominika to wcielenie odmienności: płynie w niej krew żydowska i rosyjska, na koleżankę wybrała sobie lesbijkę, a na dodatek ma romans z młodym księdzem.
Po wypadku Dominika miesiące całe spędza w szpitalu w Niemczech – najpierw w śpiączce, potem na rehabilitacjach. Kiedy opuszcza szpital, postanawia nie wracać do Polski. Odtąd tuła się po świecie, gnana niejasnym pragnieniem włóczęgi. W Niemczech pracuje w fabryce przetworów owocowych, w USA zatrudnia się jako lektorka czytająca książki starszej kobiecie, w Anglii serwuje drinki w restauracji. Wszędzie nawiązuje znajomości, oferując dar prosty, a zarazem niezwykły – gotowość wysłuchania cudzej opowieści. Kiedy przybywa do nowego miejsca, ludziom wydaje się, że znali ją wcześniej. Kiedy ich opuszcza, zostawia po sobie dobrą tęsknotę.
Przemysław Czapliński: Powieścią nie rządzi jednak zasada chronologii, lecz reguła sagi. Pojawianie się postaci wynika jednak nie z przynależności do rodziny, lecz z przypadkowych spotkań. Powieść ma więc strukturę krzewu genealogicznego – plątaniny bliższej plotkom niż kronice. Narrator, niczym medium, użycza głosu kolejnym opowiadaczom: czyjaś opowieść cofa nas do początków XIX wieku, gdy Napoleon przejeżdżał przez Polskę, a do Paryża sprowadzono z Afryki Czarną Wenus, by jako osobliwość pokazywać ją w salonach i cyrkach; kto inny opowiada o życiu Kamieńska, małej mieściny polskiej, w której przed II wojną żyły dwie dziwne stare panny zwane przez mieszkańców Ciocie Herbatki, przechowujące nocnik Napoleona; wysłuchujemy narzekań matki Dominiki, wdowy, powoli zbierającej siły do wprowadzenia zmian w swoje życie. Losy ludzkie, jak gałęzie, na moment się stykają, by rozejść się w różne strony i nieoczekiwanie zejść. Z tych meandrów genealogicznego krzewu wynika, że nikt nie jest samotną opowieścią, i że nikt nie jest przypisany do jednego miejsca na ziemi.
Joanna Bator: (ur.1968) prozaiczka , publicystka, wykładowczyni uniwersytecka. Pierwszą książką w jej dorobku była publikacja naukowa: Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza (2001). Rok później Bator wydała swoją pierwszą powieść zatytułowaną Kobieta. Jednak powszechne uznanie krytyki i czytelników przyniosła jej dopiero trzecia książka Japoński wachlarz (2004), zbiór reportersko-eseistycznych zapisków, będący plonem dwuletniego pobytu autorki w Japonii. To oryginalne dzieło, uhonorowane nagrodą im. Beaty Pawlak, stało się klasycznym przewodnikiem po japońskiej kulturze i obyczajowości.
Po kilku latach milczenia pisarka pokazała zupełnie nową twarz jako autorka dwuczęściowej powieści, której akcja rozgrywa się w miejscu urodzenia autorki i obejmuje kilkadziesiąt lat: od czasów II wojny światowej po współczesność. ChoćPiaskowa Góra (2009) i Chmurdalia (2010) określane są przez krytykę mianem sagi rodzinnej, to klasyfikację tę należy traktować tylko umownie. Pierwszoplanowymi bohaterami Piaskowej Góry są wprawdzie członkowie rodziny Chmurów, ale autorka uzupełnia ich historię o losy sąsiadów, mieszkańców bloku zwanego Babelem, czy przyjaciół. Tendencja ta narasta jeszcze w drugiej części dyptyku, w której młoda Dominika Chmura opuszcza rodzinne miasto i przemieszcza się po świecie, a spotykanym przez nią ludziom przydzielone zostają osobne narracje. W ten sposób autorka zupełnie uwalnia się od czasoprzestrzennych ograniczeń. Trudno też na jej dyptyk nałożyć jakikolwiek gorset gatunkowy, gdyż łączy on w sobie m.in. powieść historyczną, społeczno-obyczajową, wspomnianą już sagę, traktat antropologiczny czy utopię. Trudno też mówić o tym, że druga powieść to sequel pierwszej, różnią się one bowiem stylem. Tym, co spaja je w całość jest sposób obrazowania, poczucie humoru autorki oraz fakt, że w charakterystyce swoich bohaterów wykorzystuje narzędzia naukowe, uciekając jednak konsekwentnie od naukowego języka. Potwierdzeniem niekwestionowanego talentu epickiego Joanny Bator stały się nominacje do najbardziej prestiżowych nagród literackich: Nike i Nagrody Literackiej Gdynia (obie za Piaskową Górę).
Źródło: http://www.instytutksiazki.pl/