Dzisiaj narysujemy śmierć

Maj 8, 2018 przez

Dzisiaj narysujemy śmierć

Dzisiaj narysujemy śmierć – reporterska opowieść Wojciecha Tochmana o złu i cierpieniu. Drugie wydanie, Wydawnictwo Literackie. Rwanda, 6 kwietnia 1994 roku. W kraju od dziesięcioleci podzielonym między dwie wrogie sobie grupy, Tutsi i Hutu, w katastrofie lotniczej ginie głowa państwa. Wśród Hutu interpretacja jest tylko jedna: stoją za tym Tutsi. W kilka godzin po śmierci prezydenta otwiera się jeden z najbardziej krwawych rozdziałów historii najnowszej – ludobójstwo, w którym w ciągu stu dni zamordowano milion osób. Masakrze nie zapobiegła ani misja pokojowa Organizacji Narodów Zjednoczonych, ani silnie tam obecny Kościół Katolicki. Świat nie interweniował. Media międzynarodowe długo ignorowały krwawą tragedię tego maleńkiego, „kieszonkowego” państwa w Afryce. Ci, którzy przeżyli do dziś próbują uporać się z traumą. Wojciech Tochman wielokrotnie powracał do Rwandy, by zrozumieć, jak po tym, co się tam stało życie razem, w...

Czytaj więcej

Alfabetyczność Henryka Berezy

Maj 8, 2018 przez

Alfabetyczność Henryka Berezy

Alfabetyczność. Teksty o literaturze i życiu Henryka Berezy w wydawnictwie PIW. Henryk Bereza (1926-2012) był jednym z najważniejszych krytyków literackich w Polsce w XX wieku. Towarzyszył – też dosłownie, będąc blisko wielu twórców – pisarzom od lat 50. do końca życia. Łamał konwenanse, był niezależny od wpływów politycznych i akademickich, niejednokrotnie też szokował swoimi ocenami. Bohdan Zadura w dniu pogrzebu powiedział:  „Przez sześćdziesiąt lat Henryk był czymś najlepszym, co mogło – a przecież nie musiało – przydarzyć się całej młodej polskiej literaturze”. Alfabetyczność jest swoistym kompendium, przedstawiającym szerokość pracy krytycznej Henryka Berezy, która z czasem ewoluowała w samodzielną twórczość literacką. Jest dowodem na to, że można oddać się literaturze całym sobą, niezależnie od konsekwencji, z czystej miłości do słowa. Jest również swoistym dziennikiem zmian, które zachodziły w literaturze polskiej powojennej do czasów najnowszych. Na...

Czytaj więcej

Moja kochana, dumna prowincja

Maj 8, 2018 przez

Moja kochana, dumna prowincja

Piotr Kępiński pisze o Mojej kochanej, dumnej prowincji Kornela Filipowicza (Znak).  Nowelista jest jak poeta. Nie schlebia, nie rozwleka, nie nadpisuje, tylko wymaga od czytelnika współczytania i dopowiadania. Zatrzymuje się w opowieści, nie przekracza tej cienkiej granicy za którą rozciąga się wielka panorama. Ta panorama musi się sama zbudować w wyobraźni czytelnika.  Nowelista jest artystą prozy a nie rzemieślnikiem. To przypadek Kornela Filipowicza, pisarza o którym już pisałem na portalu Angelusa, wspominając jego genialny Romans prowincjonalny.  Niedawno ukazał się w Znaku wybór jego opowiadań „Moja kochana, dumna prowincja”, rzecz w wyborze Justyny Sobolewskiej. I chociaż opowiadanie tytułowe nie należy, w moim przekonaniu, do najlepszych doskonale oddaje stosunek Filipowicza do prowincjonalnego nie-marginesu, który przez całe życie opisywał. Dzisiaj znalazłem w tym opowiadaniu trochę niepotrzebnej emfazy, zbyt wiele dopowiedzeń, które niepotrzebne, niemniej jednak także i wiele...

Czytaj więcej

Sama niewinność

Maj 8, 2018 przez

Sama niewinność

„Sama niewinność” (Instytut Mikołowski) – taki tytuł nosi powieść ukończona w roku 1975 przez Witolda Wirpszę, ostatnie duże prozatorskie dzieło pisarza, dotąd nie ogłoszone drukiem. Jej maszynopis odnalazł w Bibliotece Muzeum Polskiego w Rapperswilu w Szwajcarii profesor Dariusz Pawelec z Uniwersytetu Śląskiego (edytor także innych dzieł Wirpszy), który przygotował dzieło do druku i opatrzył posłowiem. Powieściowa akcja rozgrywa się pod koniec lat 50. w PRL-owskiej rzeczywistości. Zapis spotkań pary głównych bohaterów: „socjalistycznego milionera” (przedstawiciela tzw. „czerwonej burżuazji”) i studentki socjologii rozwija się w duchu psychothrillera, stając się przy tym pretekstem do odsłaniania grozy i absurdów ówczesnej rzeczywistości. Co ważne, nie jest to powieść, której lekturę ogranicza wymiar historyczny. Zarówno nowoczesny zdialogizowany język, dowcip, ironia, jak i wciąż aktualne przesłanie, mają charakter uniwersalny. Niezliczone barwne anegdoty, zapisy zeznań i donosów, stają się podstawą paraboli, opowiadającej...

Czytaj więcej

Wacława Sieroszewskiego żywot niespokojny

Maj 7, 2018 przez

Wacława Sieroszewskiego żywot niespokojny

Wacława Sieroszewskiego żywot niespokojny. Przypominamy książkę Andrzeja Sieroszewskiego. Iskry.   Wacław Sieroszewski (1858–1945), jeden z czołowych pisarzy okresu Młodej Polski – to człowiek o niezwykłej biografii. Zesłaniec syberyjski, etnograf, działacz niepodległościowy, żołnierz Legionów, polityk, prezes Związku Literatów Polskich i Polskiej Akademii Literatury. Jego losy na tle burzliwych czasów zaborów i wojen barwnie opisał wnuk, Andrzej Sieroszewski, czerpiąc materiały między innymi z zachowanych archiwów rodzinnych. „W ocalałej do dzisiaj książeczce stanu służby Wacława Sieroszewskiego zapisano, że pisarz odbył w Oddziale Paryskim Okręgu Zagranicznego Organizacji Związków Strzeleckich kurs paryski w 1913 roku, po czym 15 stycznia 1914 roku został pod numerem osiemnastym wykazu ewidencyjnego zapisany do plutonu I Szkoły Podoficerskiej (pozostał w niej jako strzelec do czerwca 1914 roku). Co kryło się za tymi suchymi zapiskami? Były to wykłady z teorii i obchodzenie się z bronią...

Czytaj więcej

Opowieść o nowej Turcji

Maj 7, 2018 przez

Opowieść o nowej Turcji

„Rzeź na Tarlabaşi. Opowieść o nowej Turcji” (Agora) – znakomity reportaż debiutującego Thomasa Orchowskiego, sugestywnie opisuje współczesną Turcję, Turków i „tureckość”, pozwalając zrozumieć nie tylko porażkę puczystów, ale w ogóle ów kraj, do którego w ostatnich latach nierzadko się porównujemy, oraz jego mieszkańców. Jak to się stało, że tytułowe Tarlabaşı – niegdyś wielokulturowa wyspa w centrum Stambułu, pełna Lewantyńczyków, Greków, Ormian czy Żydów, dzielnica, której mieszkańcy od zawsze byli wrogami tureckiej władzy, i miejsce śmierci naszego Mickiewicza – to dziś slums w środku miasta? Gdzie podział się modny, światowy Konstantynopol, do którego ściągali bogaci Europejczycy, podróżując słynnym Orient Expressem, unieśmiertelnionym w kryminale Agathy Christie? Czym w historii kraju stało się proklamowanie przez Atatürka w 1923 roku świeckiej republiki na wzór zachodni i dlaczego rządy Erdoğana odeszły od jej ideałów? Jaki jest stosunek Turków do...

Czytaj więcej

Historia Ireny Sendlerowej

Kwi 27, 2018 przez

Historia Ireny Sendlerowej

Historia Ireny Sendlerowej Anny Mieszkowskiej w wydawnictwie Marginesy. Nowe, uzupełnione wydanie głośnej opowieści o jednej z najsłynniejszych Polek XX wieku. Irena Sendlerowa całą wojnę organizowała przemycanie żydowskich dzieci z getta i umieszczała je w przybranych rodzinach, domach dziecka i u sióstr zakonnych. Dzięki jej skrupulatnym notatkom zachowały się nazwiska ocalonych, nie zaginęła ich tożsamość. Nieustannie groziła jej śmierć. W poczuciu zagrożenia żyła także po wojnie. Za ojcem często powtarzała: „Każdemu, kto tonie, należy podać rękę”. W czasie wojny podała rękę wielu dzieciom i osobom dorosłym, które między innymi dzięki niej przeżyły Holokaust. Za swoją działalność uhonorowano ją wieloma odznaczeniami, została Sprawiedliwą wśród Narodów Świata, damą Orderu Orła Białego i Orderu Uśmiechu. Otrzymała honorowe obywatelstwo Izraela. Anna Mieszkowska mierzy się z legendą, obala mity, podaje przemilczane fakty – również te przemilczane przez Sendlerową. Przedstawia jej życie...

Czytaj więcej

Dżender domowy i inne historie

Kwi 27, 2018 przez

Dżender domowy i inne historie

Dżender domowy i inne historie Huberta Klimko-Dobrzanieckiego (WL). Przypominamy.  W jaki sposób urna z prochami matki wpłynęła na życie wziętego scenarzysty? Kto się domagał w angielskiej restauracji przypalonych steków? Co ma do powiedzenia pewien Chińczyk, którego zmorą jest litera R? Dlaczego Arab z Polakiem przespali upadek muru berlińskiego? Z jakiego powodu słowo „alibi” stało się imieniem żeńskim? Czy Piłatowi udało się odkupić swoje winy? Co łączy pewną feministkę z księdzem Rosołem? Co można zobaczyć na ścianie nadmorskiego hotelu? Na te pytania czytelnik znajdzie odpowiedzi w najnowszym zbiorze opowiadań Huberta Klimko Dobrzanieckiego. Na inne pytania, które pojawiają się podczas lektury, czytelnik będzie musiał odpowiedzieć sobie sam: o relacje z najbliższymi, o wynik życiowych podsumowań, o rolę historii w naszym życiu, sens kariery, znaczenie miłości, inność, prawdę, sumienie… U autora nic jednak nie jest oczywiste. Klimko-Dobrzaniecki...

Czytaj więcej

Bieguni w finale Bookera

Kwi 26, 2018 przez

Bieguni w finale Bookera

Bieguni Olgi Tokarczuk (WL) – jedna z sześciu książek z całego świata, które znalazły się w finale Międzynarodowej Nagrody Bookera 2018.  Uhonorowana Literacką Nagrodą Nike, jedna z najgłośniejszych i najszerzej komentowanych powieści ostatnich lat. Co mamy wspólnego z biegunami – prawosławnym odłamem starowierców, ludźmi, którzy zło oswajają ruchem? Ile jest w nas z biegunów? Od dawnych sułtańskich pałaców przez siedemnastowieczne gabinety osobliwości po współczesne hale odlotów – Olga Tokarczuk zabiera czytelników w niezwykłą podróż przez różne miejsca i czasy. Zaprasza do wspólnego oswajania migotliwej, fragmentarycznej rzeczywistości, do porzucania utartych szlaków. Ta powieść nie ma granic – dzieje się na całym świecie. Marta Cuber, „Polityka”: „Bohaterami tej książki są nomadzi i koczownicy, nieprzywiązani do własnych korzeni. Kobiety wożące w torebkach zapasowe szczoteczki do zębów na wypadek nagłej podróży i mężczyźni umiejący spakować cały swój dobytek...

Czytaj więcej

Ja, pustelnik

Kwi 26, 2018 przez

Ja, pustelnik

Ja, pustelnik. Autobiografia Piotra Pustelnika – audiobook (Wydawnictwo Literackie). Szczera i przejmująca opowieść o pasji i przyjaźni, o zwierzęcym strachu i śmierci, o najjaśniejszych i najciemniejszych stronach ludzkiej natury, które objawiają się w ekstremalnych sytuacjach. Kiedy Piotr Pustelnik stanął na szczycie pierwszego ośmiotysięcznika, miał 39 lat. Nikt wówczas, łącznie z nim samym, który od dziecka zmagał się z poważną chorobą serca, nie przypuszczał, że zdobędzie upragnioną przez tak wielu – młodszych, zdrowszych, bardziej przebojowych – Koronę Himalajów i Karakorum. To osiągnięcie zajęło mu dwadzieścia lat. W tym czasie wspinał się z Wandą Rutkiewicz, Krzysztofem Wielickim i innymi polskimi i zagranicznymi himalaistami. „Jak podsumować tę górską przygodę? Które demony gnały mnie do przodu, a które zatrzymywały? Kto lub co sprawiło, że wszedłem na te wszystkie ośmiotysięczniki? Zastanawiałem się i zrozumiałem, że za odpowiedź wystarczą trzy...

Czytaj więcej