Nieznana proza Walta Whitmana

Życie i przygody Jacka Engle’a – powieść Walta Whitmana w tłumaczeniu Szymona Żuchowskiego (Biuro Literackie). 

Nieznana proza Walta Whitmana, odnaleziona w archiwach po 165 latach od anonimowej premiery w „New York Sunday Dispatch” i przetłumaczona przez Szymona Żuchowskiego niespełna rok po amerykańskiej premierze. Powieść obyczajowa łącząca cechy kryminału, dokumentu i publicystyki z silnymi wątkami autobiograficznymi, pokazująca, jak Whitman dojrzewał do stania się jednym z najważniejszych amerykańskich poetów, a jego pisarstwo krystalizowało się w nowatorską formę znaną z wydanych trzy lata później, przełomowych Źdźbeł trawy.

Szymon Żuchowski o książce (w rozmowie z Juliuszem Pielichowskim): „Ale żeby dać czytelnikom jako takie pojęcie na temat Życia i przygód Jacka Engle’a – spotkałem się z określeniem tej książki jako mystery novel – to coś jakby kryminał, tyle że w wydaniu Whitmanowskim bardzo obyczajowy i w jakimś sensie à rebours. Nie zaczyna się on bowiem od zbrodni, jak to zazwyczaj bywa, tylko w toku narracji dopiero ujawnia się zabójstwo, które przyczyniła się do takich, a nie innych kolei losów bohaterów. Również sama zbrodnia skonstruowana jest nietypowo – motyw nie jest do końca motywem, zabójca nie jest potworem i trudno do końca powiedzieć, kto jest tu czyją ofiarą. Wygląda to więc bardziej na grę Whitmana z konwencją popularnych wówczas, i dziś chyba też, czytadeł, niż na realizację wskazań powieści gatunkowej. Jest to jednak gra subtelna, daleka od parodii, bo nienastawiona na wyśmiewanie czegokolwiek. Nie jest to również pastisz, bo ten powinien być chyba bardziej transparentny, a Whitman regularnie wychodzi z narracji i puszcza oko do czytelnika, posługuje się metatekstem, komentuje swoje pisanie, niekiedy z rozbrajającą, chłopięcą wręcz dezynwolturą, choć w czasie, kiedy to pisał, miał 33 lata. Ha, czyli tyle, ile ja, kiedy wziąłem się za tłumaczenie tej powieści”.