20 maja nakładem wydawnictwa Dowody na Istnienie ukazała się książka Bajka o Rašce i inne reportaże sportowe Oty Pavla.

Ota Pavel zanim trafił do szpitala psychiatrycznego, gdzie napisała słynną Śmierć pięknych saren pisał reportaże sportowe. Nie były to jednak zwykłe  reportaże. Jak pisze współwydawca książki Mariusz Szczygieł Były bardzo popularne, bo Pavel „ubaśniawiał” sport. Szukał w sportowcach zwyczajnych ludzi i to sprawia, że opowieści o nich – nawet jeśli nazwiska nic nam już nie mówią – są ponadczasowe.

Zazwyczaj teksty sportowe piszą specjaliści dla entuzjastów. Sprawozdawca sportowy Czechosłowackiego Radia Ota Pavel pisał jak człowiek, który kocha sport i ludzi, dla tych, którzy kochają sport i literaturę.

„Piszę ołówkiem, idzie mi powoli, ale walczę. Pisanie nie szło mi lekko, nawet jak byłem zdrowy” – wyznawał bratu w liście ze szpitala psychiatrycznego. Doprowadziła go tam psychoza maniakalno-depresyjna. Większość najlepszych tekstów napisał podczas choroby, kiedy go akurat nie powaliła. Pół bajkę, pół prawdę, jak zapowiadał tekst o największym czeskim narciarzu w dziejach Jiřim Rašce, skończył w 1972 roku, na rok przed śmiercią. „

Mistrz olimpijski Raška wspominał, że Pavel wykonał do Bajki świetny research: nieustannie odwiedzał zawodnika na Morawach, jeździli razem w góry, musiał poznać każdy detal. Na podstawie rzeczywistych zdarzeń powstała fantazja, w której Jiří Raška (1941–2012) zmienił może parę słów.

(…) Czescy krytycy byli zgodni: historią narciarza Raški Ota Pavel wzleciał w niebo jak ptak z rodziny ptaków morskich. Niebywały tekst!

Bajkowy Raška to syn szewca, człowieka honorowego, który popadł w ruinę, bo nie chciał robić butów dla niemieckich żołnierzy. Po jego przedwczesnej śmierci mały Jiři musi szybko dorosnąć, by zaopiekować się rodziną. Rozpoczyna pracę w fabryce, ale cały czas marzy o nartach – prostych, zrobionych z desek beczki na śledzie.

Raška w tej powiastce osiąga wszystko osiąga własną ciężką pracą i wsparciu przyjaciółki rodziny Anny, to narzuconej przez nią dyscyplinie zawdzięcza swój sukces. Ona też go uczy skromności, odwagi i pokory.

W tym niezwykłym „reportażu” Pavel zawarł też elementy zupełnie fantastyczne – jak choćby konkurs skoków narciarskich na Sprawiedliwej Górze, w którym obok zawodowych skoczków udział biorą staruszki, kalecy i psy, a zwycięzców wybierają maszyny Oyko i Poyko. Całość jest napisana charakterystycznym dla pisarstwa Pavla „dziecinnym stylem”, za który pokochali go czytelnicy.

To już drugie polskie wydanie Bajki o o Rašce. Pierwsze ukazało się w roku 2009 pod tytułem Bajka o Raszku w przekładzie Mirosława Śmigielskiego. Pozostałe reportaże z publikowanego właśnie zbioru ukazują się po polsku po raz pierwszy.

Ota Pavel, Bajka o Rašce i inne reportaże sportowe, z czeskiego przełożyła Justyna Wodzisławska, Dowody na Istnienie 2016