Przygodowa powieść o Kresach

Nakładem wydawnictwa LTW ukazało się pierwsze po wojnie wydanie powieści dla młodzieży „Ku swoim” Zofii Kossak. To opowieść o zagładzie domu na Kresach Wschodnich. W okresie PRL książka nie mogła ukazać się z powodów politycznych.

„Ku swoim” to ozdobiona ilustracjami Karola Kossaka powieść dla młodzieży, wydana po raz pierwszy w 1931 r. o losach rodziny zdeklasowanych kresowych ziemian. Akcja powieści rozgrywa się kilka lat po rewolucyjnym pogromie, zniszczeniu szlacheckiej siedziby, zamordowaniu właściciela i wygnaniu jego rodziny – żony wraz z trójką dzieci. Matka wie, że jeśli dłużej zostanie w sowieckiej Rosji jej dzieci zostaną wynarodowione. System działa bezdusznie i sprawnie. Ta wartko napisana przygodowa powieść jest przede wszystkim bezkompromisowym opisem sowieckiego systemu.

Zdaniem wielu historyków literatury „Ku swoim” Zofii Kossak jest jedną z najlepszych powieści dla młodzieży poruszających temat Kresów.

Deprawująca i niszcząca siła rewolucji, której ofiarą padł rodzinny dom pisarki na Wołyniu, tutaj ukazana została właśnie na przykładzie dziejów rodziny Turskich – polskiej szlachty kresowej – jednakże dostrzec w niej można sporo akcentów autobiograficznych – pisze w posłowiu Krystyna Heska-Kwaśniewicz.

W latach powojennych powieść – podobnie jak reszta książek pisarki – została przez cenzurę objęta całkowitym zakazem publikacji.

Zofia Kossak-Szczucka była bratanicą znanego malarza Wojciecha Kossaka. Urodziła się w 1889 r. Studiowała malarstwo – w latach 1912-13 w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, a potem rysunek w Ecole des Beaux Arts w Genewie. W 1917 r. wraz z pierwszym mężem Stefanem Szczuckim przeżyła na Wołyniu okres krwawych wystąpień chłopskich oraz najazd bolszewicki. Wspomnienia,  z tego czasu wydała w 1922 r. pod tytułem „Pożoga”. Był to jej debiut literacki.

Najważniejszy nurt twórczości Kossak-Szczuckiej to proza historyczna. Najbardziej znanym jej dziełem jest tłumaczony na wiele języków cykl powieściowy „Krzyżowcy”.

Choć w okresie międzywojennym była autorką kilku tekstów o wymowie antysemickiej, to jej postawa  zmieniła się w czasie okupacji. Jako jedna z pierwszych wśród polskich intelektualistów dostrzegła tragizm losu polskich Żydów i stworzyła wraz z Wandą Krahelską-Filipowicz Komitet Pomocy  dla Ludności Żydowskiej, znany pod konspiracyjną nazwą Żegota. Za swoją działalność  została aresztowana przez gestapo. Trafiła do Auschwitz, gdzie była więziona w latach 1943-44. Swój pobyt w hitlerowskim obozie zagłady opisała w książce „Z otchłani”. Z Oświęcimia została przewieziona na Pawiak, skąd została uwolniona dzięki podziemiu. Wzięła udział w powstaniu warszawskim. W 1945 r. została skierowana w misji Polskiego Czerwonego Krzyża do Londynu, gdzie zastał ją koniec wojny.

Kossak-Szczucka i jej drugi mąż Zygmunt Szatkowski zdecydowali się najpierw pozostać na emigracji. Po powrocie do kraju w 1957 r. pisarka osiadła  w Górkach Wielkich. Jako publicystka współpracowała przede wszystkim z prasą katolicką. Zmarła 9 kwietnia 1968 r. w Bielsku-Białej. Po śmierci została uhonorowana tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata