Rocznica urodzin Stanisława Rembeka

104 lata temu, 6 lipca 1901 roku w Łodzi urodził się Stanisław Rembek niemal zapomniany znakomity prozaik, w okresie PRL przez długie lata skazany na milczenie.

Z wykształcenia był historykiem. W latach 1924 – 1938 pracował jako nauczyciel w Radomiu i Piotrkowie Trybunalskim.

Był wybitnym pisarzem batalistą. Swoje żołnierskie doświadczenia z okresu wojny polsko-bolszewickiej Rembek opisał w powieściach  batalistycznych Nagan (1928) oraz W polu, wydanej w 1938 roku i uznawanej za arcydzieło prozy wojennej. Ważnym ich dopełnieniem są wydane wydane dopiero w 1997 roku Dzienniki. Rok 1920 i okolice. Wojna, przedstawiona w powieściach Rembeka, to nie, modne w dwudziestoleciu, hurrapatriotyczne landszafty z malowanymi ułanami, tylko niszczycielska siła, która pochłania bohaterów i wystawia na próbę relacje międzyludzkie.

Dobrze rokującą karierę literacką pisarza przerwała II Wojna Światowa. Okupację spędził w Grodzisku Mazowieckim, opisując ówczesną codzienność – w Dzienniku okupacyjnym. Współpracował z prasą konspiracyjną, wykładał na tajnych kompletach. Po wojnie zamieszkał w Piotrkowie i w Warszawie. W 1947 roku zdążył jeszcze napisać i wydać w prywatnej oficynie powieść, o problemie okupacyjnej kolaboracji, Wyrok na Franciszka Kłosa, sfilmowaną w 2001 roku przez Andrzeja Wajdę. Potem został „skazany” na lata milczenia i zapomnienia. O autorze powieści Nagan i W polu nie wolno było nawet wspomnieć. Dopiero pod koniec okresu stalinowskiego pomógł pisarzowi‚ znajdującemu się w tragicznej sytuacji finansowej‚ Bolesław Piasecki, który zaprosił Rembeka do współpracy z Instytutem Wydawniczym PAX. Po 1956 roku przez krótki okres czasu publikował w Kierunkach. W 1956 r. ukazały się trzy mikropowieści opowiadające o czasach powstania styczniowego – Ballada o wzgardliwym wisielcu i Dwie gawędy styczniowe, na których  kanwie Juliusz Machulski nakręcił Szwadron.

Stanisław Rembek zmarł 21 marca 1985 roku w Warszawie.