Spiró i jego „Niewola”

„Niewola” (WAB) – bestsellerowa powieść György Spiró, węgierskiego pisarza, autora głośnych Iksów, laureata Angelusa, ukazuje świat Żydów w pierwszym wieku po Chrystusie. 

Młody Uri dorasta w rzymskiej społeczności żydowskiej. Ze względu na postępującą wadę wzroku nie może znaleźć odpowiedniej pracy, przez co pogarsza i tak nie najlepsze relacje z ojcem.

Ten ryzykuje cały majątek, by w zamian za pożyczkę, której udziela Agrypie, wysoko postawionemu urzędnikowi, jego syna włączono w skład delegacji wiozącej coroczną ofiarę do Jerozolimy. Wskutek nieporozumienia Uri zostaje wzięty za agenta Agrypy, co owocuje wieloma nieoczekiwanymi wydarzeniami.

György Spiró (ur. 1946) – jest jednym z najważniejszych współczesnych pisarzy węgierskich, autor dramatów, esejów i powieści. Studiował literaturę węgierską i słowiańską na uniwersytecie w Budapeszcie, następnie pracował jako tłumacz, dyrektor teatrów i wykładowca uniwersytecki. Jest znawcą polskiej kultury. Kilka lat poświęcił na badania realiów Warszawy z przełomu XVIII i XIX wieku, ówczesnej prasy, historii Teatru Narodowego i jego aktorów. Dramaturgia Spiró jednoznacznie wyrasta z idei „teatru ogromnego” Stanisława Wyspiańskiego. Ma w dorobku przekłady wszystkich jego dramatów oraz dramatu Ślub Witolda Gombrowicza. Otrzymał wiele prestiżowych nagród literackich i teatralnych, między innymi w 2006 roku Nagrodę Kossutha za wszechstronną twórczość literacką, ostatnio zaś został laureatem Międzynarodowej Nagrody Wyszehradzkiej, przyznawanej przez ministrów kultury państw Grupy Wyszehradzkiej.

Spiró jest również autorem powieści Messiások (Mesjasze, 2007), która została wydana w Polsce w 2009 roku, w przekładzie Elżbiety Cegielskiej (i w 2010 roku nagrodzona Angelusem). Ponadto jego najważniejsze powieści to Kerengő (Krużganek, 1974), A jövevény (Przybysz, 1990) oraz Fogság (Niewola, 2005). Spośród jego licznych dramatów Szalbierz (1987) miał swoją prapremierę w warszawskim Teatrze Ateneum oraz ukazał się w „Dialogu” nr 7/1987. Opera mydlana (1999) ukazała się w „Dialogu” nr 7/2000, a w 2001 roku odbyła się jej premiera w teatrze telewizji. W 2008 roku w Teatrze Ludowym w Krakowie miała miejsce premiera dramatu Prah w przekładzie Jolanty Jarmołowicz i reżyserii Pawła Szumca. W wydanej w 2003 roku w serii Dramat Współczesny antologii Współczesny dramat węgierski ukazał się jego dramat Kwartet (1996) w tłumaczeniu Jolanty Jarmołowicz.