Wysiedlenie Niemców Sudeckich  z Czechosłowacji wciąż wywołuje emocje.  Problem „dekretów Beneša” i ich brutalnej realizacji pojawia się regularnie nie tylko w dyskusjach historycznych i politycznych w Niemczech i Czechach. Powraca także w utworach literackich. Co ciekawe ich autorami są coraz młodsi pisarze.

W ubiegłym roku w Czechach z dużym uznaniem spotkała się powieść „Niemcy” autorstwa, urodzonej w roku 1979 pochodzącej z Pilzna, pisarki Jakuby Katalpy (Katalpa, do literacki pseudonim Terezy Jandy). Niemcy to piąta książka tej autorki . Poprzednie spotkały sie sporym uznaniem i były nominowane do kilku prestiżowych nagród. W przypadku „Niemców” na nominacjach się nie skończyło. Powieść otrzymała tytuł „Książki Roku” oraz nagrodę im. Josefa Škvoreckiego. Vladimír Karfík, przewodniczący jury nagrody, przyznał, że ta powieść była dla niego wielkim pozytywnym zaskoczeniem. Znając wcześniejsze książki Katalpy, nie spodziewał się, że autorce uda się stworzyć tak wyrafinowaną konstrukcyjnie wielowątkową powieść, zgłębiającą gorący i skomplikowany problemem , która jednocześnie świetnie się czyta.

Temat także powraca w literaturze niemieckiej i nie tylko tej tworzonej w środowiskach „ziomkostw”. Takim przykładem jest wydana właśnie po polsku przez wrocławskie wydawnictwo Via Nova powieść Ziemia niczyja, bezpański czas. Opowieść sudecka. Jörga Berniga,. Niemiecki pisarz,  podobnie jak Jakuba Katalpa, jest autorem stosunkowo młodym, urodził się w 1964 w NRD. Studiował filologię niemiecką i angielską na uniwersytecie w Lipsku. Pracę doktorską na temat obrazu bitwy pod Stalingradem w niemieckiej powieści po 1945 obronił na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie. Autor zbiorów wierszy, powieści i esejów, laureat licznych nagród i wyróżnień, między innymi Nagrody Kulturalnej Niemców Sudeckich (2005) oraz Nagrody Literackiej im. Eichendorffa (2011). Mieszka w pobliżu Drezna.

Wydana po raz pierwszy w roku 2002 Ziemia niczyja, bezpański czas. Opowieść sudecka. to nie kolejna historyczna powieść pisana z perspektywy jednej lub drugiej strony sporu. Autor nie pomija powodów wysiedlenia Niemców zamieszkałych na tych terenach od wieków. Tego rodzaju „amnezja”- jak zauważa w posłowiu do książki wrocławski historyk i germanista profesor Krzysztof Ruchniewicz – niemieckim autorom zdarzała się stosunkowo często.

Ziemia niczyja to na poły utopijna, literacko wyrafinowana, rozgrywająca się w ciągu jednego dnia, opowieść o Niemcach i Czechach, którzy tuż po wojnie na sudeckim odludziu usiłują odbudować swoje życie na nowo, a także, opowiadając sobie wzajemnie o wojennych doświadczeniach i próbując się zrozumieć, zbudować na tym skrawku ziemi wspólnotę. Enklawa, w której żyją nie jest jednak miejscem spokojnym. Zagrożenie przychodzi z zewnątrz w postaci czeskiej Gwardii Rewolucyjnej.

Książka Berniga jest ważnym głosem w dyskusji na temat relacji niemiecko-czeskich w pierwszych miesiącach po zakończeniu II wojny światowej. (…) Dzięki niej historia współżycia i wrogości między Niemcami i Czechami zyskuje bardziej zróżnicowany kształt. Literatura staje się medium, dzięki któremu możliwe jest dotarcie do rozmaitych kręgów odbiorców. (…) Polskiemu czytelnikowi przybliża wydarzenia, o których raczej mało wiemy, skupieni na własnym polsko-niemieckim rozrachunku XX wieku – pisze w posłowiu Krzysztof Ruchniewicz.

Jörg Bernig,  Ziemia niczyja, bezpański czas. Opowieść sudecka, przekł. Małgorzata Słabicka, Via Nova, Wrocław 2015