Niedawno ukazały się, nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, dwie warte uwagi książki o awangardzie Europy Środkowej i Wschodniej : Głuchy brudnopis. Antologia manifestów awangard Europy Środkowej oraz Awangarda Środkowej i Wschodniej Europy – innowacja czy naśladownictwo? Interpretacje.

Głuchy brudnopis. Antologia manifestów awangard Europy Środkowej , pod redakcją Jakuba Kornhausera  i  Kingi Siewior , jest przedsięwzięciem pionierskim, a zebrany materiał i komentarz zostały opracowane nowocześnie i nowatorsko. To wybór najważniejszych manifestów i tekstów programowych historycznych awangard środkowoeuropejskich. Antologia prezentuje najciekawsze dla nich kierunki: czeski poetyzm i artyficjalizm, jugosłowiański zenityzm i hipnizm, rumuński integralizm czy czy wreszcie surrealizm, rozwijający się intensywnie w całym regionie.

Wybór przedstawia teksty pisane od początku lat 20. do drugiej połowy lat 40. XX wieku, co pozwala prześledzić rozwój „nowej sztuki” w ówczesnej Czechosłowacji, Jugosławii i Rumunii.  Zaproponowane przez autorów ujęcie uwzględnia zatem zarówno lokalne uwarunkowania, jak i kosmopolityczne inspiracje lokalnych ruchów, akcentuje oryginalność i różnorodność wypływające z indywidualnych pomysłów poszczególnych twórców i teoretyków, ale także zapożyczenia z wielkiego europejskiego ruchu awangardowego.

Doskonałym uzupełnieniem do tego wyboru jest druga książka –Awangarda Środkowej i Wschodniej Europy – innowacja czy naśladownictwo? Interpretacje, pod redakcją Michaliny Kmiecik i Małgorzaty Szumnej. To zbiór szkiców poświęconych dorobkowi programowego, literackiemu i artystycznemu ruchów awangardowych w naszej części Europy.

Spis treści

Małgorzata Szumna, Wstęp

Jan Balbierz, Multimedialność a kryzys reprezentacji. Wstępne rozpoznania

Jerzy Jarzębski, Maggi Jerzego Jankowskiego – prekursorski poemat

Emiliano Ranocchi, Proroctwa Marinettiego i Jasieńskiego. Rzecz o awangardzie (po)nowoczesności

Aleksandra Surdykowska, Czy Majakowski był nam obcy? Eksperymenty rosyjskich twórców początku XX wieku a ruch awangardowy w Polsce

Aleksander Wójtowicz, Miasto świateł i ruchu. Paryż Pierwszej Awangardy

Andrzej Szczerski, Niewidoczna awangarda „Nowej Europy”

Agnieszka Korniejenko, Do czego doprowadza artystę ukraińska awangarda?

Jolanta Sujecka, Nowe narodowe „my” awangardy w kontekście procesów narodotwórczych kręgu Slavia Orthodoxa na Bałkanach (Geo Milew i zenityzm Ljubomira Micicia) 

Olga Bartosiewicz, „Mieszkamy na pięćdziesiątym siódmym piętrze. Stamtąd widzimy międzykontynentalnie”. Spojrzenie na awangardę z perspektywy rumuńskiego integralizmu

Jakub Kornhauser, Krnąbrna obecność. Bunt przedmiotów w poezji surrealistycznej: przypadek Gellu Nauma

Hanna Marciniak, Soc/sur/realizm? Dyskusje wokół poetyki realistycznej w czeskiej awangardzie lat trzydziestych–sześćdziesiątych

Anna Gawarecka, O trwałości inspiracji awangardowych. Fenomen czeskiego surrealizmu

Agnieszka Karpowicz, Pop-art czy pol-art? TerytoriA, kontekstY, awangardY

Małgorzata Dawidek Gryglicka, Suwerenność neoawangardy. W poszukiwaniu odrębności polskiej poezji konkretnej i sztuki konceptualnej

Leszek Engelking, Wnuk ekspresjonistów i postmodernista mimo woli. Elementy ekspresjonistyczne w twórczości Jáchyma Topola

Michalina Kmiecik, Teoria awangardy Europy Środkowej i Wschodniej a problem powtórzenia