Trwa festiwal książek Karla Čapka. Całkiem niedawno anonsowaliśmy wydanie wywiadu-rzeki, który pisarz przeprowadzał z prezydentem Masarykiem.

Wspominaliśmy także o tym, że w Czechach ukazała się pierwsza część jego biografii „Životní příběh Karla Čapka’ pióra Zdenka Jindry.

Dzisiaj piszemy o „Fabryce Absolutu”, niezwyczajnym dziele czeskiego pisarza, która ukazuje się w warszawskiej Fundacji Instytutu Reportażu.

O książce pisał Mariusz Szczygieł: „Maszyny zwane karburatorami zaczęły masowo wytwarzać Absolut. W pewnym momencie było go już tak dużo, że postanowiono bombardować nim Anglię. Nastała na świecie nieograniczona obfitość wszystkiego, czego ludziom potrzeba. Ale ludziom potrzeba wszystkiego, tylko nie nieograniczonej obfitości. Zauważono, że Absolut potrafi przypodobać się ludowi i wszędzie przybiera mentalność danego kraju. W cesarstwie niemieckim Absolut natychmiast stał się państwowy, w Polsce działał jak jakiś gatunek alkoholu, a w Czechach na przykład zachowywał się jak indywidualista. Każdy miał tam swój Absolut na własną rękę. O tym mniej więcej traktuje „Fabryka absolutu”. Zaręczam Państwu, że Karl Čapek jest najnowocześniejszym pisarzem europejskim pierwszej połowy XX wieku”.

Karl Čapek urodził się w miejscowości Male Svatonovice, wtedy znajdującej się w Austro-Węgrzech, obecnie w Czechach Po raz pierwszy użył i spopularyzował słowo robot, które pojawiło się w jego sztuce R.U.R. (Roboty Uniwersalne Rossuma). Był jednym z pionierów fantastyki naukowej, wolnomularz. Prezes czechosłowackiego PEN – Clubu.

We wczesnym okresie twórczości wychodził z doświadczeń czeskiej przedwojennej techniki i nowych europejskich kierunków naukowych (Boží muka, Trapné povídky, dramat Loupežník). Sprzeciw wobec świadomego użycia techniki i nauki w I wojnie światowej przeciw życiu ludzkiemu oraz nieufność wobec jednoznacznych filozoficznych i politycznych koncepcji przejawia się w jego utopijno-fantastycznych dramatach (R. U. R., Věc Makropulos), w powieściach z zaczątkami science fiction (Továrna na absolutno, Krakatit) i w alegorycznych sztukach teatralnych (Ze života hmyzu, Adam Stvořitel – obydwie napisał wraz z bratem Josefem).

Stworzył oryginalny typ krótkich detektywistycznych historyjek (Povídky z jedné kapsy, Povídky z druhé kapsy), napisał Knihu apokryfů (Księgę apokryfów) oraz wydał tom z wyborem felietonów i drobnej prozy z różnych okresów aktywności dziennikarskiej (Zahradníkův rok, Jak se co dělá, Na břehu dnů, Místo pro Jonathana). Książki: Měl jsem psa a kočku, Kalendář, O lidech, Bajky a podpovídky zostały wydane pośmiertnie. W Polsce największą popularnością cieszyła się powieść dla dzieci Daszeńka, czyli żywot szczeniaka, opowiadająca o przygodach psa foksteriera.

W drugiej połowie 30 znów powrócił do utopijno-fantastycznej wizji współczesności w powieści Válka s mloky (Inwazja szczurów), gdzie alegorycznie wskazał na niebezpieczeństwo faszyzmu i zagrożenie europejskiej demokracji.

Na podstawie powieści Krakatit powstał w r. 1948 film reż. Otakara Vávry, rolę inż. Prokopa odtwarzał Karel Höger. Zmarł przedwcześnie na zapalenie płuc w kilka tygodni po aneksji części Czechosłowacji przez Niemcy hitlerowskie.

Jego brat był malarzem i autorem książek dla dzieci, został zamordowany w obozie koncentracyjnym Bergen-Belsen.