Tragedia człowieka

Tragedia człowieka Imre Madácha to najsłynniejsze  dzieło zmarłego 150 lat temu węgierskiego dramaturga. Jest uznawane na Węgrzech za dzieło narodowe. Dotąd w Polsce ukazało się tylko jedno tłumaczenie Tragedii człowieka autorstwa Lwa Kaltenbergha. Od jego pierwszej publikacji minęło  ponad pięćdziesiąt lat. Niedawno pojawił się nowy polski przekład autorstwa Bogdana Zadury.

Poemat ten przetłumaczono na kilkanaście języków a jego sceniczne adaptacje były wystawiane  w wielu krajach, także w Polsce. W 2011 roku na jego podstawie  Marcell Jankovics zrealizował 2,5 godzinny film animowany.  

Fabuła Tragedii opiera się na wędrówce Adama, Ewy i Lucyfera, który chce dowieść, że dla człowieka nie ma na ziemi miłosierdzia, a jego egzystencja jest skazana na bezsens. W tym celu  odbywają oni wędrówkę  w czasie, odwiedzając m.in. niewolniczy starożytny Egipt, barokową Pragę czy rewolucyjny Paryż .  Poemat miejscami jest profetyczny – w niektórych wizjach autora można się nawet doszukać zapowiedzi inżynierii genetycznej i lotów w kosmos.  W posłowiu do książki  Pál Varga pisze:

Imre Madách, który najbardziej skłaniał się ku dramatowi, w charakterystycznym dla europejskiego romantyzmu gatunku – poemacie dramatycznym – widział możliwość zderzenia ze sobą racji swojej epoki. Jako punkt wyjścia przyjął dwupoziomowy model starożytnych i średniowiecznych misteriów oraz moralitetów, gdzie los ludzkości obrazowały dzieje jakiejś mitycznej postaci, odgórnie sterowanej przez spersonifikowane siły historii. Najważniejszym protoplastą Tragedii człowieka na tym polu był oczywiścieFaust – jednak wbrew oczywistym zbieżnościom tematycznym dzieło Madácha nie wykazuje bliższego pokrewieństwa z poematem Goethego. Więcej łączy je z „misterium” Byrona pt. Kain, w którym Lucyfer objawia synowi Adama los ziemi i ludzkości (to właśnie od Byrona pochodzi imię Lucyfera). W dziele Madácha Lucyfer zsyła na pierwszych ludzi sen, w którym Adam – czasem jako bohater, kiedy indziej jako obserwator – przemierza tragiczne epizody historii ludzkości: od czasów otaczanego boską czcią faraona, przez falanster, który daremnie próbuje ocalić stygnącą ziemię, po rozpaczliwe chwile tuż przed wymarciem ludzkości.

Książkę wydało Biuro Literackie.

Więcej na stronie: biuroliterackie.pl